Gökyüzünde Konuşan Sistemler: ARINC 429 Protokolü Nedir? (Temel Anlatım ve Örneklerle)

✈️ Gökyüzünde Konuşan Sistemler: ARINC 429 Protokolü Nedir?

Havacılık sektörü, veri güvenliği ve tutarlılığı açısından en hassas endüstrilerden biridir. Uçakta yüzlerce sistem aynı anda çalışır; pilotun önündeki ekranlardan uçuş kontrol yüzeylerine kadar her şey, dakik hesaplamalar ve kesin bilgi akışıyla işler.

Peki, bu sistemler birbiriyle nasıl haberleşiyor?
Cevap: ARINC 429 protokolü!

Bu yazıda, ARINC 429’un ne olduğunu, nasıl çalıştığını, nerelerde kullanıldığını ve örnek veri formatlarını sade bir dille anlatacağız. Havacılığa meraklı biri ya da bu alana giriş yapmak isteyen biri için temel bir ARINC 429 rehberi olacak 😊

🧭 ARINC 429 Nedir?

ARINC (Aeronautical Radio, Incorporated) 429, uçak içindeki elektronik sistemlerin birbiriyle veri alışverişi yapmasını sağlayan, bir yönlü (unidirectional), seri haberleşme protokolüdür.

“O zaman USB kablosu gibi bir şey mi?”
Aslında benziyor ama çok daha güvenli, sağlam ve havacılık şartlarına özel tasarlanmış bir sistemdir.

🧩 Temel Özellikleri

Özellik	Açıklama
Veri Yönü	Tek yönlü (1 gönderici ➝ 1 veya daha fazla alıcı)
Veri Hızı	12.5 kbps veya 100 kbps (yaygın olan 100 kbps)
Fiziksel Katman	Diferansiyel sinyal (RS-422 tabanlı)
Veri Formatı	Her veri 32 bittir
Bağlantı Tipi	Point-to-point veya Multi-drop

🧠 Nasıl Çalışır?

ARINC 429'da her veri iletimi 32 bitlik kelimeler (word) halinde yapılır. Her bir kelime belirli alanlara ayrılmıştır.

📦 ARINC 429 Veri Yapısı

| 31   | 30-29 | 28-27 | 26-11              | 10-9 | 8-1    | 0     |
| Parity | SSM | SDI | Veri (Data) | RT | Label | Parity |

Alan	Bit No	Açıklama
Label	1-8	Hangi verinin gönderildiğini belirten etiket (ör: hız, irtifa)
SDI	9-10	Kanal seçici (opsiyonel)
Data	11-29	Asıl veri kısmı (ör: 300 knots)
SSM	30-31	Verinin durumu (normal, hata, geçersiz vb.)
Parity	32	Veri doğrulama biti (tek sayıda 1 için)

Örnek:

• Label: 203 → Hava Hızı
• Data: 300 knots
• SSM: 00 → Normal veri
• Parity: 1 → Hataları tespit etmek için

✈️ Nerelerde Kullanılır?

ARINC 429, özellikle sabit kanatlı uçaklarda (örneğin Airbus, Boeing) kullanılır. Aşağıdaki sistemlerde yaygın olarak görülür:

• Uçuş yönetim sistemleri (FMS)
• Otomatik pilot
• Navigasyon cihazları (IRS, GPS)
• Hız sensörleri (Pitot tüpleri)
• Işık sistemleri
• Uçuş veri kaydedicileri (black box)

🔄 Neden Tek Yönlü?

ARINC 429’un tek yönlü olması, karmaşayı azaltır ve güvenliği artırır.

Sistem şöyle işler:

• Veriyi sadece bir cihaz gönderir.
• Birden fazla cihaz aynı veriyi dinleyebilir.

Örnek: “Hava hızı 300 knots” bilgisi bir sensörden çıkar, aynı anda otopilot, ekranlar ve black box bu veriyi alır.

🧪 Senaryo ile Açıklama

Hayal edin:

• Uçakta bir hava hızı sensörü var.
• Bu sensör, ARINC 429 üzerinden veri gönderiyor.
• 3 sistem bu veriyi dinliyor: Otomatik pilot, ekranlar, kara kutu

Gönderilen veri:

• Label: 203
• Data: 300 knots
• SSM: 00
• Parity: 1

Hiçbir sistem cevap vermez, sadece veri alır.

⚙️ Diğer Protokollerle Karşılaştırma

Özellik	ARINC 429	CAN Bus	RS-485
Veri Yönü	Tek yönlü	Çift yönlü	Çift yönlü
Kullanım Alanı	Havacılık	Otomotiv, endüstri	Endüstri
Veri Formatı	32-bit sabit	Değişken	Esnek
Hata Tespiti	Parity biti	CRC + ACK	Genelde yok
Kararlılık	Çok yüksek	Orta	Düşük-Orta

🔒 Neden Hâlâ Kullanılıyor?

• Stabil ve test edilmiş sistem
• Deterministik yapı (önceden öngörülebilirlik)
• Basit mimari
• Geriye dönük uyumluluk

Yeni nesil uçaklarda ARINC 664 (AFDX) gibi sistemler gelse de ARINC 429 hâlâ güvenilir bir standardır.

🧰 Donanım Tarafı

• Diferansiyel sinyal (RS-422 uyumlu)
• 2 kablo yeterlidir
• Örnek entegre: Holt HI-3593

🧪 Simülasyon ve Hobi Seviyesi Uygulamalar

• ARINC 429 USB dongle
• Arduino ile temel sinyal üretimi
• Simulink ile blok bazlı modelleme

🎯 Sonuç

ARINC 429 öğrenmeye değer mi? Kesinlikle evet!

Özellikle havacılıkta çalışmak isteyen mühendisler için vazgeçilmez bir altyapıdır. Sadeliği sayesinde öğrenmesi kolay, uygulaması güçlüdür.

🔖 Terimler Sözlüğü

Terim	Anlamı
Label	Veriyi tanımlayan numara
SSM	Verinin geçerlilik durumu
Parity	Hata kontrol biti
Transmitter	Veri gönderen cihaz
Receiver	Veriyi alan cihaz

📌 Ekstra Kaynaklar

• Holt Integrated Circuits
• ARINC 429 PDF dokümanı (Google üzerinden erişebilirsiniz)
• GitHub’da ARINC 429 simülasyon projeleri